Kozak Yaylası, Ayvalık

Bir yanı Bergama’ya diğer yanı ise Ayvalık’a kadar uzanan Kozak Yaylası, Ayvalık’a 20 km mesafede fıstık çamı ormanlarıyla kaplı benzersiz bir doğa harikası.

Ege Denizi ve çevresindeki yeryüzü oluşumlarının başkalaşım geçirmesiyle oluşan bölge, Bergama’nın kuzey batısında yer alıyor. Doğusunda bulunan Madra Dağı’nın 1344 metrelik yükseltisinden Ege Denizi ve Midilli Adası’nın görüldüğü, Ayvalık ve Bergama arasındaki binlerce hektarlık alanı kaplayan Kozak Yaylası’nın, Balıkesir ve İzmir il sınırları içerisinde toprakları bulunuyor.

Doğal bitki örtüsünün fıstık çamı olduğu ve 5 milyon civarında fıstık çamı ağacının bulunduğu Kozak Yaylası’nın, Bergama Krallığı’ndan beri fıstık çamı ormanları ile kaplı olduğu biliniyor. 700 metreye kadar çam ormanları ile kaplı yayladan yılda 800 tondan fazla çam fıstığı elde ediliyor. Ancak çam fıstığı elde etmek sanıldığı kadar kolay olmuyor. Bir çam fıstığının kozalak vermesi için dikiminden yaklaşık 10 yıl geçmesi gerekiyor. Kasım ayından başlayan kozalak toplama işi Nisan ayına kadar devam ediyor. Uzun süren toplama döneminin ardından bir ağaçtan sadece 7-8 kilo fıstık çamı elde edildiği için de fıstık çamı yüksek meblağlara satılıyor. İçerisinde bulunan minerallerle yararlı bir besin olan çam fıstığı, yurt içindeki ihtiyacın % 80’inin karşıladığı gibi yurt dışına da ihraç ediliyor.

Aynı zamanda Bergama çevresinde bol miktarda granit toprak bulunmasından nasibini alan Kozak Yaylası’nda çok sayıda taş ocağı da bulunuyor. Çevre düzenlemeleri, kaldırım yapımı, dekorasyon gibi çok çeşitli alanlarda kullanılan granit, bölgede bulunan köylerde halkın en önemli kaynaklarından biri.

Kozak Köyleri

Bitki örtüsünün oluşmasında iklim ve toprağın öncelik taşıdığı bölgedeki fıstık çamı, Akdeniz ikliminde, taşlı ve kalkerli topraklarda yetişiyor. Yayla üzerinde ise Okçular, Bağyüzü, Yukarıbey, Karaveliler, Kıranlı, Çamavlu, Güneşli (Tekke), Göbeller, Terzihaliller, Kaplan, Hacıhamzalar, Aşağıcuma, Aşağıbey, Hisarköy, Ayvalar, Yukarıcuma ve Demircidere olmak üzere Kozak Köyleri adı ile bilinen on altı köy yer alıyor. Fıstık çamları arasına serpiştirilmiş Aşağıbey, Yukarıbey ve Çamönü Köylerine uğrayıp bir bardak çay içebilir, Yukarıbey Köyü’nde yer alan Çınar Restaurant’da yalnızca yaylada yiyebileceğiniz meşhur fıstık helvasını tadabilirsiniz.

Başlıca gelir kaynağı çam fıstığı olan köylerde yöresel ürünler bakımından; Bergama peyniri, Kozak üzümü bağları ile bu üzümlerden yapılan şarap ile pekmez, Kozak elması, Kozak helvası, el dokuması halı ve kilimler de yöreye has ürünler arasında.

Kozak Yaylası’nda yapılacak şeyler

Altlarında granit taşlar bulunan yemyeşil fıstık çamlarıyla bezeli, başka örneği olmayan bir yer Kozak Yaylası. Aynı zamanda Türkiye’de oksijen oranın en yüksek olduğu yer olan Kozak Yaylası şehir hayatından kaçmak isteyenler için en ideal yerlerden. 2500 senelik çam ormanlarının hikayesini bol bol dinleyebileceğiniz Kozak Yaylası muhteşem doğasıyla trekking ve doğa sporları yapmak isteyen herkese de imkanlarını sunuyor. Ayrıca kuş gözlemciliği için de oldukça elverişli bölgede kamp alanları da bulunuyor.

Bunun yanında bölgedeki köylere uğramak da keyifli. Siz de buraya gelirseniz ilk yerleşim alanı olan Atçılar’a uğrayabilir, Aşağıbey’deki Roma Hamamı’nı gezebilir, Nebiler Köyü’nde yer alan şelaleyi görebilir, yine burada bulunan ılıcaya gidebilirsiniz. Ayrıca Göbeller Köyü’nde bulunan yürüyüş parkuru ve kamp alanlarında doğaya karışabilir, Demircidere’de Türkmen soyunun geleneklerini keşfedebilirsiniz.

Kozak Yaylası Çevresinde Gezilecek Yerler

1. Perperene Antik Kenti

Kozak Yaylası’ndaki  Aşağıbeyköyü’nün Çakıl Kayası mevkiinde bulunan antik kent, içinde bir tapınak, bir hamam, bir amfitiyatro ile iki sur kalıntısını barındırıyor. Bizans Dönemi’nde bir piskoposluk merkezi olduğu düşülen kent,  görülmesi gereken yerlerden biri.

2. Bergama Arkeoloji Müzesi

Bergama Arkeoloji Müzesi; İzmir’in Bergama ilçesinde bulunan Carl Humman ve Alexander Conze yönetiminde Bergama’da çevresinde başlanan kazılardan çıkarılan eserleri koymak için yapılan müze aynı zamanda Türkiye’nin iki arkeolojik eser deposundan da biri. Erken Tunç Dönemi’nden Bizans’a kadar pek çok devire ait pek çok arkeolojik eserlerin sergilendiği müze dini bayramlar hariç her gün ziyaret edilebiliyor.

3. Pergamon Antik Kenti

Yine İzmir’in Bergama ilçesinde bulunan yerlerden biri de Pergamon Antik Kenti. Antik Çağlar’da Pergamon Krallığı’nın başkenti olan Pergamon’da döneme ait saray, tapınak, tiyatro, agora, akropol gibi yapıların kalıntıları görülebiliyor. 2014 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne girmeyi başaran antik kentte ayrıca Kızıl Avlu, Amfitiyatro ve Antik Çağı’ın dünyaca ünlü kutsal alanı Asklepios da bulunuyor.

4. Allianoi

Bergama’nın bir benzeri olan bu kent, Bergama’yı İvrindi’ye bağlayan kara yolunun 18 km. kuzeydoğusunda Paşa Ilıcası mevkiinde konumlanıyor. Termal yapısı, anıtsal çeşmeleri, seramik fırınları, şarap imalathaneleri ile Anadolu’nun şimdiye kadarki en heyecan verici antik kentlerinden biri olan Allianoi,  çevresinde bulunan Yortanlı Barajı yüzünden sular altında kalma tehlikesiyle karşı karşıya.

5. Atatürk Botanik Bahçesi

Farklı coğrafyalardan ve tropik yerlerden getirilen yaklaşık 3,000 çeşit bitkinin bulunduğu bir bahçe olan Atatürk Botanik Bahçesi, 30 hektarlık bir alana kurulu. Türkiye’nin en yetkin botanik bahçelerinden biri olan park ve uluslararası alanda da tanınıyor. Özellikle bitkilerle yazılan “ATA” kelimesinin ay yıldız şekilli çevre düzenlemesiyle dikkat çeken park ziyaretçilerini bekliyor.

Kozak Yaylası’na nasıl gidilir

Kendinizi doğaya bırakabileceğiniz yerlerden biri olan Kozak Yaylası’na Bergama’dan da Ayvalık’tan ulaşım mümkün.

Özel aracınızla veya araç kiralayarak ulaşabileceğiniz Kozak Yaylası’na Bergama merkezden kalkan minibüslerle de ulaşılabiliyor. Bergama ile Kozak Yaylası arasındaki mesafe de yaklaşık 20 kilometre. Yol ayrımına kadar çoğunluğu rampa olan yolu devam ettiğinizde; ayrımdan Aşağıbey, Yukarıbey ve Kaplan Köyleri için Ayvalık yönüne sapmanız gerekiyor. Yol ayrımından yaklaşık on kilometre uzakta, soldaki tabelaları takip ederek köylere ulaşım mümkün. Anayoldan iki kilometre ileride Aşağıbey, Aşağıbey’den sonra dört kilometre mesafede ise Kaplan Köyü bulunuyor.

Ayvalık ilçe merkezinden Ayvalık çıkışına doğru devam ettiğinizde yakınlarındaki yol ayrımından Kozak tabelasını takip etmeniz gerekiyor. Yaklaşık 50 dakika süren bir yolculukla yaylaya varıyorsunuz.